مجله فرهنگی و ادبی بخارا؛ ربع قرن فعالیت هدفمند - مبصر کلاس

به گزارش مبصر کلاس، مجله بخارا، دوماهنامه ای فرهنگی و ادبی است که انتشار آن از مرداد ماه سال 1377 شروع شده است. مدیر مسئول، صاحب امتیاز و سردبیر آن علی دهباشی است که پیش تر سردبیر مجله کِلک به صاحب امتیازی و مدیر مسئولی کسری حاج سید جوادی تا 94 شماره بود. در این مجله مقالات، نقدها و اخبار مرتبط با موضوعاتی مثل ادبیات و هنر ایران و دنیا و همین طور مطالبی پیرامون موضوع ایران شناسی، منتشر می گردد.

تمام شماره های مجله بخارا هم اکنون از پلتفرم مبصر کلاس، قابل تهیه می باشد.

مجله بخارا قطع کتابی دارد. طراحی جلد و صفحات این مجله را مرتضی ممیز و خوش نویسی روی جلد را محمد احصایی به عهده دارند. مجموعاً بیست و چهار سال است که کلک و سپس بخارا از رسانه های اصلی حوزه کتاب، ایران شناسی، نقد و مباحث تاریخی بوده اند. در تاریخ نشر پس از انقلاب تعداد مجله هایی که عمری چنین دراز پیدا نموده باشند زیاد نیست.

اهمیت مجله بخارا در آن است که امروز در ایران به یکی از معتبرترین رسانه های ایران شناسی تبدیل شده است. بخارا در واقع سنتی را ادامه می دهد که روزگاری مجله سخن به آن ممتاز بود یا مجلاتی چون یغما و راهنمای کتاب.

نقد، معرفی کتاب خارجی و فارسی، گفت وگو، عکس، مقاله، اسناد و مدارک تاریخی، خاطرات، یادمان در گذشتگان، کتاب شناسی کتاب های تازه و شعر، بخش های مختلفی است که مجله بخارا به آن می پردازد.

بخارای دهباشی جایی را در مطالعات ایرانی به خود اختصاص داده که کمتر مجله فارسی زبانی در ایران و حتی خارج از ایران به آن می رسد.

در بخارا ویژه نامه هایی درباره نویسندگان بزرگ دنیا منتشر شده است که می توان از ویژه نامه های رابیندرانات تاگور، گونتر گراس، اوسیپ ماندلشتام، پتر هانتکه، امبرتو اکو، هانا آرنت، هوشنگ ابتهاج، ویرجینیا وولف، بهرام بیضایی، محمدعلی موحّد و … نام برد.

بخارا آثار نویسندگانی چون داریوش شایگان، شفیعی کدکنی، ژاله آموزگار و عبدالحسین آذرنگ را به صورت مستمر منتشر می نماید.

این مجله که بیشتر به دائره المعارفی جامع در عرصه فرهنگ ایران می ماند نه تنها در ایران بلکه در همه کشورهای دنیا به دست فارسی زبانان می رسد و مرزهای جغرافیایی را نادیده گرفته و به فرهنگ غنی همه فارسی زبانان می پردازد و مخاطبان خود را هم در سراسر دنیا می یابد.

یکی از مهم ترین خصایص مجله بخارا در این است که نویسندگان بخارا همگی جز مشاهیر عرصه ای هستند که در آن قلم می زنند و آنچه در بخارا منتشر می گردد برای اهالی فرهنگ و ادب کاملاً معتبر است و اعتماد مخاطب خود را که غالباً جزو قشر فرهیختگان جامعه هستند را جلب می نماید.

علاوه بر این بخارا در میان خردمندان آسیای میانه جایگاه خاص خود را پیدا نموده و پیوند دهنده ارتباط فرهنگی بین کشورهای همسایه با سابقه فرهنگی مشترک شده است و اعتماد مخاطب غیر ایرانی را هم به خود جلب نموده است.

می گویند بخارا ادامه دهنده راهی است که نشریات ادبی سخن، راهنمای کتاب، یغما و آینده شروع نموده بودند. همین یک امتیاز بزرگ برای بخارا و دهباشی است که او را ادامه دهنده راه دکتر خانلری، حبیب یغمایی، یارشاطر و ایرج افشار می دانند.

اما یک ویژگی دیگر هم که بخارا دارد و آن مدرن بودن است. به عبارت دقیق تر این اتفاق فقط در بخارا می تواند بیفتد که در کنار ویژه نامه بدیع الزمان فروزانفر، عباس زریاب خویی، غلامحسین یوسفی و ده ها استاد ادبیات کلاسیک، دیگر ویژه نامه های 400، 500 صفحه ای برای ویرجینیا وولف، پترهانتکه، امبرتو اکو،هانا آرنت، لویی فردیناند سلین و… منتشر کند.

ویژگی اصلی و بنیادی بخارا پرداختن به تمامی گرایشات ادبی ایران و دنیا است. وقتی شعر احمدرضا احمدی یا بیژن جلالی را می خوانی، می توانی اشعار کلاسیک هایی همانند مظاهر مصفا، شرف خراسانی، یدالله بهزاد را هم بخوانی.

درباره علی دهباشی، مدیر مسئول، صاحب امتیاز و سردبیر مجله بخارا

دهباشی سهمی جدی در گردآوری و انتشار مقاله های بعضی از چهره های نامی عرصه فرهنگ و هنر داشته و دارد و انتشار بعضی از کتاب های مهم عرصه فرهنگ و هنر را باید وامدار کوشش های یک تنه و ارتباطات گسترده او به شمار آورد.

بسیاری از بزرگان عرصه فرهنگی کشور ویژگی مهم دهباشی در انتشار تمام این نشریه ها و کتاب ها را کوشش یک تنه او می دانستند. در واقع وی را باید تنها مرد بدون تحریریه و مکان ثابت در مطبوعات ایران دانست که تنها به وسیله ارتباطات کم نظیرش توانسته این همه شماره های حجیم را انتشار دهد. شماره هایی که هرکدام بالغ بر 500 صفحه می گردد.

محمد گلبن درباره او می گوید:

یکی از علایق مسلم اش جمع آوری خودنویس و مجسمه جغد است. می گوید جغد سمبل دانایی است و او ناخودآگاه به جمع کردن مجسمه های جغدها رو آورده است.

البته نه جغدها و نه خودنویس ها و نه هیچ چیز دیگری جای کتاب را برای او نمی گیرد و نگرفته است. شاید به جرئت بتوان ادعا کرد که عشق اول علی دهباشی ادبیات و کتاب است؛ آن چنان که یکی از بزرگ ترین آرزوهایش این است که بتواند وقت کافی و گوشه دنجی را فراهم کند تا بتواند با فراغ بال به مطالعه کتاب های نخوانده اش بپردازد.

دهباشی که روزنامه نگار، ادب پژوه و خود مؤلف چندین کتاب است، کار در مطبوعات را به عنوان مصحح نمونه های چاپی در چاپخانه مسعود صدر شروع کرد و در نوجوانی از اعضای فعال کانون پرورش فکری بچه ها و نوجوانان به شمار می رفت. چندین روزنامه ادواری در کتابخانه های کانون عرضه کرد که مورد تشویق نهاده شد.

شاخص ترین خصوصیت حرفه ای اش آشنایی با بسیاری از اهالی فرهنگ و ادب و هنر معاصر ایران است. او کار در مطبوعات را به عنوان مصحح نمونه های چاپی در چاپخانه مسعود صدر شروع کرد و در نوجوانی از اعضای فعال کانون پرورش فکری بچه ها و نوجوانان بود. فعالیت روزنامه نگاری خود را سال ها بعد، با نشریه جنبش که قبل از انقلاب، به صورت زیراکسی و مخفی منتشر می شد، شروع کرد.

این همکاری بعد از انقلاب هم ادامه یافت. سپس مسئول و دبیر بخش کتاب آرش شد. در سال های بعد با نشریه های چراغ، برج، دنیای سخن و جمعه همکاری داشت.

از سال 69 به مدت 7 سال سردبیر ماهنامه کلک شد، نشریه ای که در دوره خود از جمله تأثیرگذارترین نشریه های حوزه فرهنگ و ادب به شمار می رفت و در انتقال فرهنگ و ادب ایران به کشورهای هم جوار فارسی زبان و نیز فارسی زبانان داخل و خارج از ایران تأثیری جدی داشت.

از سال 69 به مدت 7 سال سردبیر ماهنامه کلک شد، نشریه ای که در دوره خود از جمله تأثیرگذارترین نشریات حوزه فرهنگ و ادب به شمار می رفت و در انتقال فرهنگ و ادب ایران به کشورهای هم جوار فارسی زبان و نیز فارسی زبانان داخل و خارج از ایران تأثیری جدی داشت.

کلک و بعدها بخارا زیست بومی فرهنگی را شکل دادند که بعضی از شاخص ترین چهره های ادب و فرهنگ این مرزوبوم در آن قلم می زدند و می نوشتند، افرادی که هرکدامشان وزنه ای در عرصه تاریخ و فرهنگ ایران به شمار می فرایند.

دهباشی پیروز شده بود در 94 شماره از این نشریه که در زمان سردبیری او منتشر شد، همکاری استادانی همانند دکتر عبدالحسین زرین کوب، مهرداد بهار، دکترمحمد رضا شفیعی کدکنی و فریدون مشیری و سید ابوالقاسم انجوی شیرازی و ژاله آموزگار، ایرج افشار، عزت الله فولادوند، دکتر محمد حسن لطفی، احسان نراقی، سید فرید قاسمی، عبدالحسین آذرنگ و ده ها تن از شخصیت های فرهنگی و هنری را جذب کند.

دهباشی یکی از بدترین خاطره های زندگی اش را روزی عنوان می نماید که در حال آماده کردن شماره 95 ام کلک بوده و با او تماس گرفته و او را از سردبیری عزل نموده بودند.

او در ادامه فعالیت مطبوعاتی خود پس از مجله کلک از شهریور سال 1377 تا کنون سردبیری مجله بخارا را بر عهده داشته است.

تا کنون 70 شماره از این نشریه در طی 11 سال منتشر شده است. دهباشی بعلاوه به مدت 2 سال سردبیری فصل نامه هنری طاووس را نیز عهده دار بود.

در کنار انتشار نشریه بخارا، دهباشی رویداد شب های بخارا را نیز برگزار می نماید. این برنامه تا کنون برای 67 شب برگزار شده است. بعلاوه تا کنون 18 نشست از جلسات عصر پنجشنبه ها در بخارا برگزار شده است.

کلک و بعدها بخارا زیست بومی فرهنگی را شکل دادند که بعضی از شاخص ترین چهره های ادب و فرهنگ ایران در آن قلم می زدند؛ افرادی که هرکدام شان وزنه ای در عرصه تاریخ و فرهنگ ایران به شمار می فرایند. در کنار این، دهباشی شب های بخارا را برگزار می نماید.

شب هایی که در آن برای بسیاری از ادبا و بزرگان عرصه فرهنگی کشور و دنیا نکوداشت برگزار نموده است. علاوه بر این بخارا جلسه هایی را عصر پنج شنبه ها در دفتر بخارا برگزار می کرد که پس از تعطیلی دفتر مجله موقتاً متوقف شده است.

شب های بخارا

شب های بخارا مجالسی در بزرگداشت بزرگان فرهنگ و هنر ایران و گاهی غیر از ایران است که مجله بخارا برگزار می نماید. تا نیمه سال 1398 شمار این شب ها از پانصد بیشتر شده است.

هشتمین نمایشگاه آنلاین مبصر کلاس با عنوان قفسه های دوست داشتنی از 17 اردیبهشت تا 6 خردادماه برگزار می گردد که در آن بیش از 100 هزار عنوان کتاب تا 80 درصد تخفیف به دوستداران کتاب عرضه می شوند.