چرا صندوق عدالت ناصری پر از نامه های ناسزا و لعنت شد؟ - مبصر کلاس

به گزارش مبصر کلاس، عدالت گستری به سبک شاه قاجار ناصرالدین شاه را باید در قصه صندوق عدالت ناصری جستجو کرد؛ صندوقی که با بوق و کرنای بسیار در ارگ تهران جا خوش کرد و در نهایت نه شاه آن را جدی گرفت و نه مردم.

مبصر کلاس- سمیراباباجانپور: داستان از آنجا آغاز شد که ناصرالدین شاه تصمیم می گیرد خود را شاهی عادل معرفی کند. این در حالی بود که رفتارهای او با آنچه عدالت گستری می پنداشت زمین تا آسمان فرق داشت. عدالت گستری او در این حد بود که خود می نویسد: شب را در کرمانشاه بیتوته کردیم، جماعت کثیری آمده بودند به تظلم، گویا والی آنجا ظلم را از حد گذرانده است، سر خُلق نبودیم، دادیم همه را چوب مفصل زدند.

قصه های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید

در عهد ناصری شکایت از دولتی ها و مقامات و درباریان به اوج می رسد. همین موضوع باعث شد تا شاه قاجار دست به ابتکاری بزند و سال 1252 شمسی دستور ساخت صندوق عدالت را بدهد که به صندوق عدالت ناصری معروف شد.

متن دستور ساخت صندوق عدالت

این صندوق در میدان ارگ تهران ساخته شد و دستور ساخت صندوقی مشابه آن در روستاها و محلات دیگر نیز صادر شد.

برای تأسیس صندوق اعلان رسمی دادند که: مقرر فرموده اند که صندوقی از چوب مثل جعبه در نهایت تنقیح و خوبی ساخته شود و آن صندوق دری خواهد داشت که مقفل ممهور خواهد بود و کلید آن در حضور مهر ظهور همایونی است و بالای صندوق منفذی دارد به قدر اینکه عریضه و کاغذی به آن فرو رود و آن صندوق را در میدان بزرگ ارگ که محل عبور و مرور جمیع مردم است، نصب خواهند کرد.

قرار شد صندوق را هفته ای دو بار خالی نمایند و نامه ها را پیش ناصرالدین شاه ببرند. بعد از مدتی مردم فهمیدند اصلاً دادخواهی بحقی وجود ندارد و صندوق پُر شد از ناسزا و لعنت. مخبرالسلطنه راهنمایی در کتاب خاطرات و خطرات در باره این صندوق البته غیرمنصفانه گزارش داده است: صندوقی به نام صندوق عدالت در شهر نصب کردند که متظلمین، تظلم خودشان را در آن بیفنمایند و به شاه برسد و از بس اراذل واوباش اراجیف در صندوق می انداختند، صندوق ها را کندند و موقوف شد. محل تعجب است که طبع این مردم بیشتر به طرف هزل و لغو مایل است و هر کاری را به مسخرگی می کشانند.

کارگران در حال ساخت صندوق عدالت ناصری

در شهرهای دیگر هم شرایط این گونه بود که تا مدتی عریضه ای دریافت نمی شد و ناصرالدین هم مسرور شده بود که انگار کسی شکایتی ندارد یا شاید هم تعجب نموده بود و عاقبت معلوم شد: حاکمان در ولایات، چند نفر از عمال خود را در اطراف صندوق ها گذاشته بودند تا هر کسی به صندوق ها نزدیک شد با پس گردنی و شلاق روبرو شود.