مجالس جهان چگونه با لوایح دولت برخورد می نمایند؟ - مبصر کلاس

به گزارش مبصر کلاس، خبرنگاران، گروه بین الملل-محسن تدین؛ یکی از نقش های مهم و اساسی قوه مقننه، نظارت بر اعمال دولت ها می باشد. این نظارت گاهی به شکل پسینی و گاه به شکل پیشینی اعمال می گردد.

از جمله نظارت های پیشینی مجلس که پیش از اعمال دولت بروز می نماید، اصلاح لوایح تقدیمی از سوی دولت به مجلس است. عمده اهداف دولت ها از طرح لوایح در مجلس، دنبال کردن سیاست ها، اهداف و تحقق شعارهای انتخابی آنان است از این رو دولت ها همواره درصدد هستند تا لوایح تقدیمی آنان به مجلس با کمترین تغییر و مانعی، به قانون تبدیل شود تا هدف آنان از طرح لایحه مورد نظرشان تأمین شود. در مقابل نمایندگان مجلس نیز سعی دارند به وسیله اصلاح لوایح، به وظیفه ذاتی خود به عنوان نظارت مجلسی عمل نمایند.

انگلستان: در این کشور ابتکار طرح لایحه نه فقط در اختیار دولت و نمایندگان مجلس، بلکه سازمان ها و افراد خصوصی نیز توانایی طرح لوایح را دارند و به همین ترتیب در بحث اصلاح لوایح NGO ها نیز توانایی ایفا نقش عمده ای دارند.

در انگلستان و کشورهای دارای نظام مجلسی، دولت به طور معمول برآمده از حزب حاکم بر مجلس یا برآمده از ائتلاف میان چند حزب است لذا انضباط حزبی در این کشورها وجود دارد و دولت در پیشبرد لوایح خود با کمترین اصلاحات با مانع خاصی روبرو نمی شود. اما با توجه به این مزیت حزبی برای دولت، دولت نقش عمده ای در ارائه اصلاحات لوایح به مجلس دارد.

از جمله این اهداف می توان به این موارد اشاره نمود: 1) به وسیله اصلاحات سیاست های خود را اجرا کند و بتواند به سیاستگذاری خود سازمان دهد 2) اصلاحات را وسیله ای برای برطرف نگرانی هایی که در خصوص یک لایحه مطرح می شود، قرار دهد 3) تکمیل لایحه. در مقابل نمایندگان مجلس که عمدتاً از حزب مخالف دولت هستند به روشنی می دانند که موفقیت اصلاحات پیشنهادی از سوی آنان بسیار ضعیف است اما با این وجود با هدف اعلام مخالفت با سیاست های دولت و حزب حاکم و همچنین فهمیدن توجیهات دولت برای مطرح کردن لایحه، اقدام به ارائه اصلاحات می نمایند.

در فرایند ارائه اصلاحات در مرحله کمیسیون، اگر اصلاحیه ای مطرح شود صرفاً به مجمع گزارش می شود و در متن لایحه تقدیمی تغییری صورت نمی گیرد بر این اساس کمیسیون صرفاً نقش مشاوره ای دارد. محدودیت هایی که موجب رد اصلاحات می شود از جمله آن ها می توان به خارج از موضوع بودن اصلاحیه، ارائه خارج از موعد، غیر قابل اجرا بودن یا متناقض بودن اصلاحیه و افزایش دهنده بودن هزینه های عمومی یا اقتصادیات را اشاره نمود که در خصوص اخیر تقریباً در بیشتر کشورها، یا در سطح قانون اساسی به عنوان یک اصل به رسمیت شناخته شده است مانند فرانسه یا در بعضی دیگر از کشورها در سطح رویه و قانون عادی وجود دارد. در انگلیس و سایر کشورها کمیسیونی هایی برای انتشار عمومی لوایح و آنالیز تطبیق لایحه به عنوان موضوع روز کشور وجود دارد که در انگلستان به آن PBL می گویند. نقش رئیس مجلس در انتخاب اصلاحیه ها امری مهم است.

کانادا: ابتکار قانونگذاری در این کشور علاوه بر وزرا کابینه و اعضای مجلس، برعهده دبیرخانه مجلس نیز می باشد. کانادا در زمینه اصلاح لوایح و ارائه معیاری صحیح از جمله سرآمدان این حوزه خطیر قانون گذاری می باشد.

فرق اساسی میان این کشور با سایر کشورها در ارائه معیار اصلاح قوانین در هر مرحله از فرایند قانون گذاری می باشد به عنوان مثال در اصلاحات در مرحله کمیسیون با اصلاحات در مرحله دوم (مطالعه دوم) قانونگذاری تفاوت دارد. اما به صورت کلی اصلاحات در کانادا احتیاج به فاکتورهایی دارد از جمله: مربوط به اصول لایحه و در محدوده آن باشد، مرتبط با لایحه و مواد آن باشد، اصلاحیه باید قوام داشته باشد به عبارت دیگر با تصمیمات قبلی کمیسیون که با آن موافقت شده مغایر یا متناقض نباشد، اصلاحیه ای که بار اقتصادی داشته باشد، از لحاظ شکلی، اصلاحیه به طور کلی مخالف با لایحه نباشد.

در عین حال اصلاحیه ها صرفاً باید در خصوص متن لایحه باشد و اگر در خصوص حواشیح و سرفصل آن ها باشد پذیرفته نمی شود. همچنین اصلاحیه های که مربوط به تغییر نحوه الزام آور شدن لایحه باشد رد می شود. اصلاح مقدمه لایحه تنها در صورتی ممکن است که در اثر اصلاح متن لایحه اصلاح مقدمه را امری ضروری و غیر قابل اجتناب کند. اصلاحیه همچنین نباید مربوط به نحوه تصویب قانون بر خلاف رویه جاری باشد. در خاتمه اصلاح عنوان لایحه فقط در صورتی ممکن است که متن لایحه بسیار تغییر نموده باشد، اصلاحیه هایی که نتیجه آن ها در اصلاحیه های قبلی رد شده است نیز رد خواهد شد.

ترکیه: دارای نظام ریاستی است و ابتکار قانون گذاری فقط در دست نمایندگان است و صرفاً لایحه بودجه را رئیس جمهور ارائه می دهد. در کمیسیون ابتدا بحث درباره کل لایحه است و سپس در خصوص اینکه مواد آنالیز شوند یا خیر رأی گرفته می شود اگر این مورد تصویب شود، بحث ماده به ماده شکل می گیرد و هر ماده به تنهایی رأی گیری می شود و اگر رأی نیاورد، ماده حذف می شود. پس از بحث درباره همه مواد، مجدداً کل لایحه را رأی می گیرند و اگر با اصلاحات موافقت شود، اصلاحات به متن لایحه اضافه می شود و به مجلس ارائه می شود.

برای پذیرش اصلاحات در مرحله کمیسیون، پیشنهاد از سوی یک نماینده کافی است و در روز مجمع نماینده هر کمیته حضور دارد و می تواند خواهان رد اصلاحات، خواهان اصلاح لایحه و یا بازگشت به کمیسیون شود.

محدودیت شکلی در روز مجمع برای هر ماده تا 7 اصلاحیه از سوی رئیس مجلس(speaker) پذیرفته می شود و برای پیشنهاد اصلاحیه نیز محدودیت وجود دارد بدین ترتیب که اگر قبل از آغاز بحث در مجمع باشد هر نماینده می تواند اصلاح را پیشنهاد کند و اگر بعد از آغاز بحث باشد برای پیشنهاد اصلاح باید 5 تن از نمایندگان، متن اصلاح را امضا نمایند. اگر رئیس مجلس تشخیص دهد که پیشنهاد اصلاح، لایحه جدیدی می باشد، آن را لایحه جدیدی محسوب می نماید و پیشنهاد را از لایحه حذف می نماید. در نهایت در خصوص لایحه با اصلاحات در مجمع رأی گیری می شود.