گزارش، خشونت علیه زنان٬ از بزرگ ترین معضلات اجتماعی ترکیه - مبصر کلاس

به گزارش مبصر کلاس، انتشار گسترده اخبار قتل و جنایاتی که در آن زنان و دختران قربانی می شوند٬ به موازات تکثیر تصاویر مربوط به کتک کاری و ضرب و شتم زنان در سریال های تلویزیونی و همچنین در زندگی واقعی٬ از مهم ترین معضلات اجتماعی ترکیه است.

به گزارش گروه بین الملل مبصر کلاس٬ این روزها در ترکیه٬ از جنایتی صحبت می گردد که در آن٬ یک مادر به دست همسر سابق و در برابر چشمان دخترش٬ به قتل رسیده است. این جنایت٬ همچون زلزله ای افکار عمومی و عواطف مردم ترکیه را تحت تاثیر قرار داده و یک بار دیگر توجه همه را به سوی معضل بزرگی به نام خشونت علیه زنان جلب کرد.

قتل در برابر دوربین

تصاویر تلخی از یک زن 38 ساله در شبکه های تلویزیونی و فضای مجازی پخش می گردد که از ناحیه گلو مجروح شده و رو به دوربین داد می زند: من نمی خواهم بمیرم. در همین حال٬ دختر 10 ساله او نیز با گریه و زاری خطاب به مادرش می گوید: مادر لطفا نمیر!

نام این زن امینه بولوت و اهل کرک قلعه بود. مدتی بود که از همسرش جدا شده و همراه با دخترش زندگی می کرد.

در روز حادثه٬ فدایی باران٬ همسر سابق 43 ساله٬ سراغ زن سابقش آمده و از او می خواهد حضانت دختر 10 ساله را به پدر بسپارد. اما آن چنان که خود فدایی باران ادعا نموده٬ امینه بلوت با دشنام و ناسزا واکنش نشان می دهد.

در همین لحظه هسر سابق عصبانی شده و با چاقویی که با خود همراه دارد٬ چندین نقطه از بدن امیه بولوت و از جمله گلوی او را مجروح می نماید. امنیه بولوت٬ چند دقیقه سر پا ایستاده و با گلوی بریده صحبت می نماید اما از شدت خونریزی٬ پیش از رسیدن به بیمارستان٬ جان خود را از دست می دهد.

صحنه جرم٬ محل کار است و دوربینی روشن است که علاوه بر تصویر٬ صدا را نیز ضبط می نماید. به همین خاطر استغاثه و گریه و زاری مادر و دختر و دیالوگ من نمی خواهم بمیرم و لطفا نمیر٬ در حد چند ده میلیونی در فضای مجازی ترکیه بازنشر شده و اثر روانی تلخی برجای نهاد.

به گونه ای که می توان آن را یکی از بزرگ ترین شوک های سالیان اخیر ترکیه نامید که جراحت عاطفی و روانی بزرگی بر قلوب و اذهان جامعه برجا گذاشته است. از شهروندان عادی تا استادن دانشگاه٬ کارشناسان٬ سیاست مداران و فعالان حوزه های حقوق زنان٬ هزاران توییت در این مورد منتشر کردند٬ ده ها روزنامه نگار٬ ستون روزانه خود را به این موضوع اختصاص دادند و رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه نیز آن را یک شرم و جنایت بزرگ دانست.

ترکیه و خشونت گسترده علیه زنان و دختران

خشونت مردان علیه زنان٬ ورای تحلیل های مرسوم فمینیستی٬ از واقعیات تلخ اغلب جوامع بشری است که پایه و اساس آن بر مبنای رجحان قدرت جسمی مردان و نگرش غلط در خصوص صندلی و نقش زنان در خانه٬ خانواده و جامعه بوده و متاسفانه این رفتار غلط٬ هنوز هم به عنوان یک معضل جدی وجود دارد.

اما ترکیه در این حوزه٬ یکی از کشورهایی است که در آن٬ میزان خشونت علیه زنان و وقوع جرایمی همچون ضرب و شتم و کتک کاری فراتر از مرزهای خشونت و قتل و جنایت علیه زنان و دختران٬ بسیاری از کارشناسان و استادان حوزه مطالعات اجتماعی٬ فرهنگی و جرم شناسی را نگران نموده است.

آمارها چه می گویند؟

گزارش های یکی از مراکز تحقیقاتی معتبر به نام Bianet و همچنین گزارش های دو رسانه معتبر ان.تی.وی و سوزجو نشان می دهند که تنها در سال 2018 میلادی٬ 440 زن به خاطر خشونت مردان جان خود را از دست داده اند.

مطالعات مشترک وزارت تامین اجتماعی و سیاست های خانواده و دانشگاه حاجت تپه استانبول در سال 2014 میلادی نشان می دهد که دست کم یک سوم از زنان و دختران ترکیه با خشونت و ضرب و شتم فیزیکی و تهدیدات و تعرضات جنسی روبرو می شوند، اما در این میان٬ فقط 11 درصد از آنان اقدام به طرح شکایت و اقامه دعوی می نمایند.

نگرانی از افزایش آمار

میزان خشونت علیه زنان در خانواده ها چنان بالا رفت که دولت ترکیه در سال 2012 قانون جدید تصویب و گفت که زنان و دختران در معرض خشونت می توانند علاوه بر پلیس٬ حتی نزد نیروهای ژاندارمری نیز شکایت ببرند و در صورت توافق دادگاه خانواده٬ پلیس محافظ به آنان اختصاص داده گردد.

این قانون٬ خرج و هزینه سنگینی بر دست وزارت کشور ترکیه گذاشت. چرا که آنها ناچارند در موارد حاد٬ یک نیروی گشتی پلیس را در نزدیکی منزل زنان در معرض خطر مستقر نمایند. بر اساس این قانون٬ تنها در صورتی که دادگاه خانواده تشخیص دهد٬ اعزام نیروی گشتی محافظ ضرورت پیدا می نماید. اما در شهرهای کوچک دارای جمعیت زیر یکصد هزار نفر که فاقد دادگاه خانواده هستند٬ مسائل بیشتر است.

آن چه قوه قضائیه و کارشناسان وزارت خانواده ترکیه را نگران نموده٬ این است که از سال 2012 میلادی تاکنون٬ درخواست محافظت از سوی زنان آسیب دیده با رشد قابل توجهی روبرو شده است. به این ترتیب که در سال 2012 میلادی٬ تنها 139 هزار زن٬ خواستار محافظت توسط نیروی پلیس بودند، اما این آمار در سال 2014 میلادی به 189 هزار زن رسید٬ در سال 2016 میلادی 196 هزار زن درخواست محافظت کردند و در سال 2017 میلادی نیز از مرز 207 هزار مورد عبور کرد.

دلایل و انگیزه های خشونت علیه زنان

به طور کلی بر اساس تحلیل هایی که توسط کارشناسان ترکیه ای منتشر شده٬ خشونت علیه زنان و دختران از منظر انگیزه و نسبت مرد با زن٬ به چند دسته بزرگ تقسیم می شوند:

1.دسته نخست مردانی هستند که به عنوان همسر سابق٬ همسر طلاق گرفته یا در آستانه طلاق٬ دست به خشونت می زنند تا از طلاق جلوگیری نمایند و حق نفقه پرداخت ننمایند. اما معمولاً٬ خشونت آنها کار را خراب تر نموده و منجر به جنایت می گردد.

2.دسته دوم مردانی هستند که می توان آنان را عشاق ناکامی نامید که از سوی زنان و دختران مورد علاقه شان٬ رانده شده یا مورد بی اعتنایی قرار می گیرند و کوشش می نمایند تا با اصرار و پافشاری به هدف خود برسند، اما پس از اطمینان از شکست٬ دست به قتل یا جراحت می زنند.

3.یکی دیگر از گروه شایان تامل مردانی که علیه زنان دست به خشونت می زنند٬ پدران و بردارانی هستند که به زعم خود٬ به منظور حفظ ناموس و بنیان خانواده دست به ضرب و شتم و قتل می زنند.

4.دسته قابل توجهی از جنایت کاران حوزه خشونت علیه زنان٬ مردان مجرمی هستند که به شکل پروتون آزاد در سطح جامعه رها هستند و برای رسیدن به اهداف جنسی ضداخلاقی خود٬ دست به تعرض و حملات آنی می زنند.

5.آخرین دسته از عاملین خشونت علیه زنان نیز٬ مردانی هستند که در جریان زندگی روزمره٬ به شکل عادت دیرینه و ثابت٬ همسر٬ دختر٬ یا گاهی مادر و خواهر خود را مورد ضرب و شتم قرار می دهند که باید آن را نمونه خشونت های ثابت و پرتکرار خانوادگی دانست.

جغرافیای خشونت علیه زنان

یکی از نخستین پیش داوری ها در خصوص دلایل و پس زمینه های فرهنگی و اجتماعی خشونت علیه زنان٬ توجه به میزان تحصیلات و رشد فرهنگی و توسعه مالی مناطق است و بر اساس تصویر غلطی که سینما و رسانه ها از ترکیه ساخته اند٬ در گام نخست و بر اساس یک پیش داوری غلط می توان ادعا کرد که در استان های شرق٬ جنوب شرق و آناتولی٬ خشونت علیه زنان ترویج بیشتری دارد.

اما گزارش های کمیسیون اجتماعی مجلس ترکیه و تحقیقاتی که توسط کارشناسان حوزه های مختلف و نهادهای مدنی صورت گرفته٬ صحت این ادعا را رد نموده و نشان می دهد که اتفاقاً بیشترین میزان خشونت علیه زنان و دختران ترکیه در استان های دو منطقه پرجمعیت و صنعتی مارمارا و اژه است.

استانبول 14 میلیونی٬ بورسای بزرگ و مرفه٬ ادرنه٬ کوجاعلی٬ ساکاریا و چند استان دیگر در منطقه مارمارا هستند و استان های مهم٬ توسعه یافته و مرفهی همچون ازمیر نیز در منطقه اژه قرار گرفته اند.

سومین منطقه دارای بیشترین میزان خشونت علیه زنان نیز در منطقه آک دنیز است که استان های مرفه و بزرگی همچون آنتالیا و آدانا را در خود جای داده است و جالب اینجاست که کمترین میزان خشونت علیه زنان در استان های کمتر توسعه یافته شرق و جنوب شرق یعنی در باتمان٬ حکاری٬ شرناخ٬ وان٬ بتلیس٬ بینگول و ماردین گزارش شده است.

بر اساس آن چه در خصوص جغرافیای خشونت علیه زنان در ترکیه آمد٬ نمی توان ارتباط دقیق و مستقیمی بین توسعه نیافتگی مالی٬ فقر و خشونت علیه زنان پیدا کرد. بلکه باید سراغ پیش زمینه های فرهنگی و اجتماعی رفتار مردان در شهرهای بزرگ ترکیه و آسیب شناسی فهم مردان از خانواده و زنان رفت.

نقش سینما و تلویزیون

چیزی که در سینمای قبل از انقلاب ایران٬ به عنوان فیلمفارسی شناخته می شد٬ به شکل و شمایلی دیگر و شاید گسترده تر در ترکیه نیز وجود داشته و یکی از صحنه های تکراری در این فیلم ها٬ خشونت و کتک کاری زنان و نشان دادن صحنه های تعرض جنسی به زنان و دختران بوده است.

امروزه نیز اگر چه در سینمای ترکیه٬ میزان این صحنه ها کاسته شده اما در سریال های تلویزیونی٬ همچنان مسائل فراوانی وجود دارد. در فیلمنامه این سریال ها٬ غالباً زنان و دختران اغواگری نشان داده می شوند که رفتار غلط آنها٬ مسبب و زمینه ساز خشونت و تعرض است!

از دیگر سو شبکه های تلویزیونی پرشمار بخش خصوصی ترکیه به منظور جلب توجه و کسب بیننده بیشتر٬ اخبار خشونت علیه زنان را با آب و تاب بسیار تعریف می نمایند و به آن دامن می زنند.

قوانین ضعیف

اغلب دادگاه های ترکیه در برخورد با مردانی که مرتکب خشونت علیه زنان می شوند٬ تساهل به خرج می دهند و در عین حال٬ حذف جزای اعدام از قوانین کیفری ترکیه٬ عاملی است که بازدارندگی قتل را تا حد قابل توجهی پایین می آورد.

همچنین باید به این مساله توجه کرد که تامین سلاح گرم در ترکیه کاری آسان و حمل سلاح سرد نیز عملی بدون عواقب منفی است که هر دو آنها در میزان افزایش خشونت٬ ضرب و شتم و قتل٬ نقش دارند.

پاشنه آشیل حزب عدالت و توسعه

حزب عدالت و توسعه در 18 سال اخیر در ترکیه و در حوزه های سیاسی٬ مالی و دفاعی٬ پیروزی های بزرگی به دست آورده و قدرت را به شکل یک قبضه در دست خود حفظ نموده است. اما بدون تردید یکی از پاشنه آشیل های مهم و یکی از نقاط ضعف این حزب٬ ناتوانی در حوزه مبارزه با خشونت علیه زنان است.