نباید با خوش بینی و بدبینی، چشم خود را روی حقایق ببندید! - مبصر کلاس

به گزارش مبصر کلاس، خوش بینی و بدبینی دو ویژگی اغلب افراد است که هریک دیدگاه ها و باورهای متفاوتی به مسائل و مسائل جهان پیرامون خود دارند.

به گزارش مبصر کلاس به نقل از مبصر کلاس، یکی از مهم ترین متخصصان و صاحب نظران در زمینه خوش بینی در روانشناسی، مارتین سلیگمن است که در این خصوص مطالعات بسیار زیادی انجام داده و مطالب و کتاب هایی را هم نوشته است.

افراد خوش بین و بدبین، نگرش، دیدگاه ها و عقاید متفاوتی با یکدیگر دارند که هر یک منحصر به آن هاست.

دیدگاه های متفاوت افراد خوش بین و بدبین

مارتین سلیگمن بر این اعتقاد است که تفاوت بین خوش بین و بدبین بودن افراد در کوچک دیدن حوادث ناخوشایند و رضایت افراد خوش بین از زندگی نیست بلکه تفاوت عمده آن ها با یکدیگر به علت سبک تبیین آن ها از اتفاق ها و حوادثی است که رخ می دهند که باید دید سبک تبیین سلیگمن چیست و از چه عواملی تشکیل شده است؟

واقعیت این است که سبک تبیین سه بُعد دارد که یکی تداوم، دیگری فراگیری و آخرین مورد هم شخصی سازی است که علت بروز حوادث هم یکی از ابعاد مرتبط با سبک تبیین است. بدین معنی که وقتی افراد بدبین می خواهند درمورد حوادث خوشایند زندگی خود نتیجه گیری کنند اعتقاد دارند که این حوادث به علت رویداد های موقتی رخ داده اند. به طور مثال؛ افرادی که بدبین هستند اگر در زمینه تحصیلی خود به پیروزیتی دست پیدا کنند آن را خوش شانسی خود در همان روز می دانند، اما عکس این موضوع در افراد خوشبین صادق است؛ به طوری که وقتی آن ها قصد دارند علت یک اتفاق مثبت در زندگی خود را بیان کنند آن را به یک عامل دائمی نسبت می دهند که از آن جمله می توان به پیروزیت تحصیلی شان اشاره کرد که در صورت بروز چنین پیروزیتی، علت آن را باهوش بودن خود می دانند.

حال، اگر بخواهیم موضوع فوق را با یک اتفاق ناخوشایند مقایسه کنیم باید بگوییم که قضیه، بالعکس است. یعنی افراد بدبین، عوامل دائمی را علت بروز اتفاق های ناخوشایند نام می کنند. مثلا وقتی خانمی تصادف می کند علت این اتفاق را یک چیز می داند و آن هم این است که زنان در مقایسه با مردان رانندگان خوبی نیستند، اما افراد خوش بین در مواجهه با چنین اتفاقی به گونه ای دیگر عمل می کنند تا جایی که بر این باور هستند که اتفاق های ناخوشایند، عواملی موقت و زودگذر هستند. مثلا، علت تصادف کردن یک فرد را خستگی او می دانند و به همین دلیل، این اتفاق را زودگذر نام می کنند.

فراگیری، دومین بُعد در سبک تبیین است که در حقیقت برای رویداد ها درنظر گرفته می شود. یعنی عامل موردنظر افراد در ارتباط با دیگر حوادث زندگی تا چه اندازه قابلیت تعمیم دارد. به طور مثال؛ افراد خوش بین، حوادث خوشایند را به عواملی فراگیر نسبت می دهند و می گویند اگر فردی پیروز شده است به علت دقتی است که در کارش دارد که این عامل می تواند در دیگر موقعیت های زندگی هم تکرار شود.

این در حالی است که افراد بدبین، رویداد های خوشایند زندگی خود را به مسائلی که مختص آن عوامل اختصاصی است، نسبت می دهند. به طور مثال؛ وقتی فرد خوشبین با همسرش دچار اختلاف می شود این اختلاف را به این موضوع نسبت می دهد که همسرش جدی نگرفتن موضوعات از سوی او را نمی پسندد، اما فرد بدبین، علت آن را بی علاقگی همسرش به او نام می کند.

امید، یکی از مفاهیمی مهمی است که در موضوع خوش بینی وجود دارد و از ترکیب دو عامل تداوم و فراگیری به وجود می آید و به همین منظور، مارتین سلیگمن معتقد است که افراد امیدوار به گونه ای در مقابل مسائل دست به تبیین می زنند که علت آن مشکل را محدود به زمان و مکان می کنند و این کار آن ها باعث بروز امید شده و همین موضوع باعث می شود که آن ها به آینده خود امیدوار باشند.

شخصی سازی

سومین بعد سبک تبیین، شخصی سازی است که افراد، علت حوادث را به عوامل درونی و بیرونی خود نسبت می دهند. بدین معنی که افراد خوش بین بر این باور هستند که عوامل درونی باعث بروز رویداد های خوشایند می شوند. به نام مثال؛ وقتی افراد خوش بین در یک کاری پیروز می شوند علت این پیروزیت خود را پشتکار و تلاش خود می دانند. این در حالی است که افراد بدبین، عوامل بیرون از خود را علت اتفاق های خوشایند می دانند؛ به طوری که اگر در یک آزمونی پیروز شوند علت پیروزیت خود را سادگی آزمون می دانند.

وقتی افراد بدبین با حادثه ای ناخوشایند روبرو می شوند بر این باور هستند که یک عامل درونی باعث بروز این اتفاق شده است تا جایی که اگر نتوانند یک دوست را برای خود نگه دارند علت آن را نداشتن مهارت های اجتماعی لازم نام می کنند در حالی که افرادی که خوش بین هستند به عکس این قضیه باور دارند و علت آن را چیزی درون خود می دانند؛ به طوری که اگر با دوست خود اختلافی دارد علت آن را خستگی دوست خود نام می کند.

خوش بینی فواید زیادی دارد، اما اندازه خوش بینی نباید به حدی باشد که چشم فرد را به روی حقایق ببندد و باعث شود که واقعیت های موجود دیده نشود.

یکی از فواید خوش بینی رضایت از زندگی است، اما سوال این است که آیا فواید دیگری هم دارد؟

مارتین سلیگمن در یکی از کتاب های خود به موضوع خوش بینی پرداخته و گفته است که خوش بینی، به چه صورت می تواند از ابتلا به افسردگی جلوگیری کند و این موضوع تنها فایده خوش بینی نیست چراکه پیروزیت در تحصیل، کار و حتی فعالیت هایی ورزشی، اجتماعی، سیاسی و... از دیگر فوایدی هستند که خوش بینی می تواند برای افرادی با چنین نگرشی به همراه داشته باشد.

عوامل بیرونی و فرهنگ جامعه می توانند نقش بسزایی در خوش بینی افراد داشته باشند، اما در این میان، خود فرد است که در نهایت می تواند به خوش بینی برسد و این یعنی رویداد های اجتماعی یا فرهنگ عمومی می توانند باعث افزایش یا کاهش خوش بینی در افراد شوند و حتی اگر فردی در جامعه ای بسیار بدبین بخواهد که خوش بین شود، می تواند گام های خوبی در این راستا بردارد.

افراد می توانند بدون وابستگی به عوامل بیرونی به فردی خوش بین تبدیل شوند که برای این منظور باید به موارد مهمی توجه کنند که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد.

شناخت کامل و دقیق از خود

در مرحله اول، برای این که فرد بتواند خوش بین باشد باید شناختی دقیق و کامل و در عین حال، صحیح از خود داشته باشد که ساده ترین کار برای این منظور، استفاده از یک پرسشنامه خوش بینی است چرا که با پاسخ دادن به این پرسشنامه می توان به یک شناخت دقیق از خود رسید و دریافت که فرد در کدامیک از جوانب و ابعاد با مسائلی روبرو است و همین موضوع یک انگیزه برای تغییر در خود است و می تواند زمینه برداشن گام های بعدی باشد.

شناخت درمانی

شناخت درمانی از موارد دیگری است که تا حد زیادی می تواند باعث شود که فرد در باور های خود تغییراتی را به وجود آورد چراکه پس از آن، احساسات و رفتار های فرد هم به خودی خود تغییر می کنند. بنابراین، باید نظارت و بررسی دقیقی از اتفاق ها، زندگی، باور ها و تفکرات خود و همچنین نتایج و پیامد های این باور ها داشت.

مقابله کردن با افکار خود

یکی دیگر از موارد، مقابله کردن با افکار خود است چرا که گاهی اوقات، متوقف کردن افکاری که پیش از این، به صورت اتوماتیک و پس از حوادث، فکر افراد را درگیر می کنند مهم ترین کاری است که می توان انجام داد و در این میان، ممکن است که در مراحل اولیه خود مثمرثمر و نتیجه بخش نباشند، اما پس از این که این موارد تکرار شد تغییرات به صورت قطعی به وجود می آیند.