فقر خلاقیت در صنعت بسته بندی نوشیدنی ایران - مبصر کلاس

به گزارش مبصر کلاس، زندگی امروز / بسته بندی صنعت نوشیدنی در ایران نه خلاقانه است و نه همه نیازهای صنعت نوشیدنی ایران را برآورده می نماید؛ به جز چند برند معروف که بسته بندی های استانداردی دارند، شرایط شرکت های دیگر چندان مناسب نیست. علیرضا خدمتی، کارشناس صنعت نوشیدنی، با برشمردن این موارد می گوید بسته بندی پت یا پلاستیک از معضلات بسته بندی نوشیدنی در ایران است.

به گزارش زندگی امروز به نقل از ماهنامه آینده روشن، این کارشناس صنعت نوشیدنی از مزایا و معایب هر یک از انواع بسته بدنی نوشیدنی در ایران هم می گوید. خدمتی کارشناس شیمی دارد و حدود هفت سال در زمینه طراحی فرمولاسیون نوشیدنی در شرکت های مختلف فعالیت نموده است. گفت و گوی ما را با این کارشناس صنعت نوشیدنی بخوانید.

بسته بندی پت یا پلاستیک

به نظر شما صنعت بسته بندی نوشیدنی در ایران چه نواقصی دارد؟

یکی از مسائل در صنعت بسته بندی نوشیدنی ایران ارجحیت داشتن بسته بندی پت یا پلاستیکی است. دلایل اصلی استفاده از این نوع بسته بندی قیمت مناسب، حجم کمتر، حمل و نقل راحت و سبک بودن آن است. پت بسته بندی مناسبی برای نوشیدنی نیست؛ البته بسته بندی پت در محصولاتی مانند نوشابه، به علت اینکه سرد پر می گردد و در موقع بسته بندی حرارت نمی بیند، تا حدی بهتر است، اما در نوشیدنی هایی مانند آبمیوه و ماءالشعیر از این نوع بسته بندی مناسب نیست؛ چون با فرایند حرارتی فراوری می شوند. در این فرایند میکروب ها با حرارت از میان می فرایند.

بسته بندی پت در صنعت نوشیدنی ایران غالب است؛ کافی است به یک فروشگاه مواد غذایی بروید و تعداد زیاد نوشیدنی با بسته بندی پت را مشاهده کنید. مسائل این نوع بسته بندی زیاد است که در ادامه به آن بیشتر اشاره می کنم. در کشور ما علاوه بر پت از چند نوع بسته بندی دیگر، از جمله تتراپک هم استفاده می گردد. بسته بندی تتراپک چند لایه است و از یک تا دو لایه نایلون، یک لایه آلومینیوم، و یک لایه کارتن تشکیل می گردد. تتراپک بسیار سالم و به لحاظ محیط زیستی کم ضرر است؛

البته این نوع بسته بندی در ایران فراوری نمی گردد؛ یعنی کارخانه فراوری آن در ایران نیست و از خارج کشور وارد می گردد. بسته بندی شرکت هایی مانند سان استار و سن ایچ و تک دانه تتراپک است و ارز بسیاری برای واردات این بسته بندی هزینه می گردد؛ این موضوع یکی از نواقص صنعت بسته بندی نوشیدنی کشور است و خوب است که مسئولان صنعت کشور فکری به حال این شرایط نمایند و دست کم یک کارخانه فراوری این نوع بسته بندی را در کشور راه اندازی نمایند.

بسته بندی تتراپک

جدا از بحث پت که به آن اشاره کردید، به نظرتان برترین بسته بندی از میان بسته بندی های فلزی و شیشه ای و حتی پت کدام است؟

شیشه برترین نوع بسته بندی است. یکی از دلایل آن سلامتی است؛ شیشه با هیچ ماده شیمیایی واکنش نشان نمی دهد؛ ضمن اینکه هرگونه مشکل میکروبی با شست و شو از میان می رود. البته بسته بندی شیشه ای مسائلی مانند سنگین بودن و احتمال شکستن هم دارد؛ ضمن اینکه در بسته بندی شیشه ای ضایعات هم بسیار است و گران ترین نوع بسته بندی در ایران از لحاظ فراوری داخلی است. به هر حال، این نوع بسته بندی سالم ترین و شکیل ترین نوع بسته بندی به تعداد می رود و قابلیت بازیافت هم دارد.

البته پت هم قابلیت بازیافت دارد، اما نمی توان در صنایع غذایی از آن استفاده کرد. فراورینمایندگان صنعت نوشیدنی به علت سبک بودن و قیمت پایین بسته بندی پت سراغ آن می فرایند. بسته بندی فلزی هم که رایج ترین نوع بسته بندی در صنعت نوشیدنی جهان است، در مقایسه با پت، مزیت هایی دارد؛ اما به نظر من، در مقایسه با شیشه، ضریب سلامت کمتری دارد. در بسته بندی قوطی های فلزی مشکل دهانه وجود دارد؛ یعنی محتویات قوطی به راحتی از آن خارج نمی گردد.

در نوشیدنی هایی مانند رانی که تکه های میوه در آن وجود دارد این مشکل بیشتر دیده می گردد. یکی دیگر از مسائل این نوع بسته بندی این است که درِ آن یک بار باز می گردد و محتویات آن را نمی توان نگهداری کرد. این را هم نباید فراموش کنیم که هر یک از این نوع بسته بندی ها برای نوعی از محصول مناسب است؛ برای مثال شیشه برای نوشیدنی های ورزشی مناسب نیست، زیرا ممکن است در هنگام ورزش کردن ضربه بخورد و بشکند.

در بازار ایران انتخاب نوع بسته بندی بر فروش نوشیدنی ها چه تاثیری می گذارد؟

تجربه من می گوید که بسته بندی در فروش نوشیدنی بسیار تاثیرگذار است و حتی در برخی مواقع آن قدر که بسته بندی در فروش محصول مهم است، خود محصول مهم نیست. قبل از هر چیز، این بسته بندی است که مشتریان را از محتویات نوشیدنی آگاه می نماید و به آن ها درباره محصول دیدگاه می دهد؛ این دیدگاه بسیار مهم است. بسته بندی باید به گونه ای باشد که مشتری را کنجکاو کند. درواقع، اولین شانس برای موفقیت در جذب سریع مشتری در صنعت نوشیدنی نوعی بسته بندی است. امروزه دغدغه همه شرکت های فراورینماینده نوشیدنی این است که با بسته بندی شکیل و طراحی مناسب مشتری را مجذوب محصول خود نمایند.

برخی از شرکت های عظیم نوشیدنی در ایران به این موضوع توجه وِیژه ای دارند و برای آن هزینه بسیاری هم می نمایند؛ برای مثال، حتما می دانید یکی از مسائل استفاده از بسته بندی تتراپک این است که ریختن آن در لیوان سخت است و همه محتویات آن خالی نمی گردد؛ اگر دقت کنید، در برخی محصولات این مشکل به وضوح دیده می گردد. یکی از شرکت ها به شکلی بسیار عالی از عهده این مشکل برآمده است؛ او تتراپک را با پت ترکیب نموده است؛ یعنی برای دهانه قوطی از پت استفاده نموده است و برای بسته بندی از تتراپک؛ دهانه قوطی های آن به گونه ای است که انگار نوشیدنی از درِ پت یا شیشه ریخته می گردد. معتقدم بسته بندی نوشیدنی مشخصه ای کلیدی در فروش آن است و این مشخصه آن قدر اهمیت دارد که باید برای آن هزینه کرد.

آیا به نسبت آنچه اکنون در جهان وجود دارد، بسته بندی نوشیدنی در ایران خلاقانه است؟ یعنی کارهای متمایزی در آن دیده می گردد که حتی قابلیت الگوبرداری جهانی داشته باشد؟

بسته بندی نوشیدنی در ایران شاید چاپ و برچسب مناسبی داشته باشد، اما از نظر خلاقیت، به این معنا که مثلا متناسب با نوع نوشیدنی طراحی گردد یا بتواند چیزی بیش از بسته بندی قبلی به مشتری بدهد، به هیچ اسم خلاقانه نیست. نهایت خلاقیت در بسته بندی نوشیدنی در ایران نوع پوشش و طراحی آن است؛ بنابراین بسته بندی نوشیدنی در ایران به لحاظ خلاقیت و کیفیت با جهان خیلی فاصله دارد؛

مثلا کوکاکولا به مناسبت های مختلف، از جمله جام جهانی فوتبال و المپیک، بسته بندی های متنوعی به بازار می دهد، اما در ایران همواره بسته بندی ها به یک شکل است؛ گویا هیچ مناسبتی وجود ندارد که نوعی تنوع در این بسته بندی ها به وجود بیاید. البته فراموش نکنیم بسته بندی منحصر به فرد و خلاق گران در می آید و مردم توان پرداخت هزینه آن را ندارند. به هر حال تصور می کنم صنعت بسته بندی نوشیدنی در ایران به نوعی فقر خلاقیت دارد.

آیا خبر دارید که مواد اولیه برای انواع بسته بندی نوشیدنی در ایران چگونه تامین می گردد. مثلا وارداتی است یا در داخل کشور وجود دارد؟

در بسته بندی شیشه همه مواد آن داخلی است و چندین مجموعه عظیم این کار را انجام می دهند. در بسته بندی فلزی هم تنها دو کارخانه در ایران برای فراوری آن وجود دارد که در شش ماهه اول سال که اوج کاری است نمی توانند حتی یک سوم بازار ایران را هم تامین نمایند؛ بنابراین از آلمان و مالزی و ترکیه بطری فلزی وارد می گردد. البته این دو کارخانه هم ماده اولیه بسته بندی فلز را از خارج وارد می نمایند. بعلاوه بخش عمده بسته بندی تتراپک از فرانسه وارد ایران می گردد و برخی از شرکت ها هم از چین وارد می نمایند. پت هم کاملا داخلی است. این نکته مهم را هم اضافه کنم که بست بندی وارداتی شرکت های نوشیدنی داخلی از استانداردهای اروپایی برخوردار است.